MCCCLXXXVII

Ludovicus, Dei gracia Francorum rex. Notum facimus universis, presentibus et futuris, nos supplicacionem dilectorum nostrorum thesaurarii, decani et cappituli ecclesie collegialis Beatissimi [Hilarii] Majoris Pictavensis recepisse, continentem quod ipsi seu eorum predecessores à deffuncto quondam avunculo nostro Johanne, quondam duce Bituricensi et Alvernie, litteras obtinuerunt quarum tenor sequitur et est talis :

Johannes, regis quondam Francorum filius, dux Bituricensis et Alvernie, comesque Pictavensis, Stamparum, Bolonie et Alvernie. Dignum et meritorum opus agere credimus, necnon gratum Regi Regum, per quem vivimus, impendere famulatum, si piis peticionibus que pro divini cultus augmento fiunt benigniter inclinantes, ad hoc nos liberaliter extendamus quodque, si erga alios nostra liberalitas se inclinat, multomagis exuberare teneamur ad ea que nostre predecessorumque et successorum nostrorum salutem prospiciuntanimarum. Cum itaque nos jamdiu considerantes divinum servicium, quod in ecclesia collegiata Beatissimi Ylarii Majoris nostre ville Pictavensis die nocteque continué celebratur, et qualiter inibi per thesaurarium, decanum et capitulum ac alias personas ecclesiasticas ipsius ecclesie Domino devotissime famulatur, hiis aliisque causis [p. 428] multiplicibus nostro in animo excitati, pro nostre nostrorumque predecessorum et successorum animarum salute, ordinaverimus die prima cujuslibet mensis unam missam solemnem alta voce, nec non cunctis aliis diebus submissa voce ; per alterumcanonicorum,cappellanorum, vicariorum aut aliorum in eadem ecclesia servientium celebrandam, et pro hujusmodi fundacione misse, eisdem thesaurario, decano et capitulo, necnon dicte ecclesie dedissemus et assignassemus certos redditus et terras2 sub valore et precio centum librarum Turonensium vel circiterannui et perpetui redditus ; que quidem terre fuerunt postmodum, ex auctoritate nostra et consensu, in aliis manibus assignate, eisdem thesaurario, decano et capitulo mille libris semel dumtaxat, in recompensacionem dictorum reddituum, solummodo traditis et ad opus ipsius ecclesie persolutis ; unde ipsi thesaurariis, decanus et capitulum tam paucos redditus de hujusmodi summa reperire potuerunt, quod inde misse hujusmodi perpetuari non possent, voluntasque nec ordinacio nostra in hac suum sortiretur effectum, prout dicunt prefati thesaurarius, decanus et capitulum, humiliter supplicantes quatinus in debitam recompensacionem premissorum, cum ipsi acquisierint et de die in diem acquirent et acquirere intendant, pro augmentacione divini servicii in dicta ecclesia, plures possessiones, redditus atque terras, nos usque ad valorem ducentarum librarum Turonensium et ad opus predictum admortisare dignaremur.

Notum igitur facimus [universis], tam presentibus quam futuris, quod nos divini cultus augmentum zelantes et ut ordinacio nostraque voluntas perpetuo compleantur, nosque predecessores et successores precium et oracionum, [p. 429] que in dicta ecclesia et alibi per ipsos thesaurarium, decanum et capitulum fieri contigerit in futurum, participes fieri mereamur, eorum supplicacionibus favorabiliter inclinati, redditus, terras ac possessiones usque ad predictum valorem ducentarum librarum Turonensium annui et perpetui redditus, acquisitas et acquirendas, ubicumque ipsas aut partem ipsarum, in nostro comitatu Pictavensi aut alibi in aliis patriis nostris, emere et acquirere per eos contigerit, absque tamen feodo et justicia, de nostra liberalitate, certa sciencia et speciali gracia, ad opus predictum, amortisavimus et amortisamus per presentes. Volentes et concedentes quod dicti thesaurarius, decanus et capitulum et eorum successores, presentes et posteri, dictas ducentum libras Turonensium annui et perpetui redditus, acquisitas vel acquirendas, et per nos, ut premittitur, admortizatas tenere et possidere perpetuo pacifice et quiete valeant atque possint, absque eo quod ipsas aut aliquam partem ipsarum extra manum suam ponere, vendere aut alienare per nos aut successores vel officiarios nostros, presentes aut posteros, quoscunque et cujuscunque auctoritatis vel eminencie extiterint, aliquatenus cogantur seu compellantur aut compelli possint, ac eciam absque eo quod vobis nostrisque successoribus et officiariis, presentibus vel futuris, aliquam propter hoc financiam solvere teneantur aut ad solvendum compellantur, quam financiam et quodcumque aliud debitum, quam et quod nobis, occasione premissorum, deberi posset quoquo modo, quictamus et eisdem thesaurario, decano et capitulo remittimus per presentes. Volumus tamen quod, premissis mediantibus, ipsi thesaurarius, decanus et capitulum teneantur predictas missas perpetuo facere celebrari et nostram super hoc ordinacionem inviolabiliter observare, absque quod aliam recompensacionem à nobis seu nostris successoribus requirere valeant sive possint. Quapropter dilectis et fidelibus gentibus compotorum nostrorum, senescallo Pictavie [p. 430] ceterisque justiciariis et officiariis nostris, et eorum loca tenentibus, presentibus et futuris, et eorum cuilibet, prout ad eum pertinuerit, mandamus districtius injungendo quatinus dictos thesaurarium, decanum et capitulum eorumque in dicta ecclesia successores, nostris presentibus gracia et amortisacione uti et gaudere paciffice faciant et permittant, constitucionibus, ordinacionibus et statutis, factis vel faciendis in contrarium, non obstantibus quibuscunque. Quod ut firmum et stabile permaneat in futurum, presentes litteras nostri sigilli appensione fecimus roborari. Salvo in aliis jure nostro et in omnibus quolibet alieno. Datum Parisius, mense augusti anno Domini m° cccc^mo quinto. — Per dominum ducem. Ebrart

Expedita in Camera compotorum Bicturis dicti domini ducis Bicturicensis, ex ordinacione reverendi patris domini episcopi Pictavensis3, cancellarii ipsius domini ducis et in dicta camera presidentis, et dominorum compotorum ibi, sine financia, de consensu thesaurarii, et in eadem registrata in libro Memorialium hujus temporis, folio xxxii°, die decima julii m° cccc^mo vi^to. Viaut.

Et licet ipsi supplicantes, virtute litterarum prescriptarum, possessionibus, redditibus et aliis rebus prefatum avunculum nostrum ducem Bicturie, eisdem concessis et admortisatis, usi fuerint et gavisi paciffice per longum temporis spacium, nichilominus quidam commissarii et officiarii carissimi quondam domini genitoris nostri voluerunt possessiones predictas ad manum regiam, tamquam non admortisatas, ponere et a dictis supplicantibus financiam propter hoc exigere, dubitantque in futurum in eisdem ampliusturbari, nisi per nos de nostra speciali gracia eisdem benigne succurratur, prout dicunt supplicantes predicti, illam a nobis humiliter requirendo. Quocirca nos, pre- [p. 431] missis considerans, eorum supplicacioni annuere cupientes, prefatis thesaurario, decano et capitulo dicte ecclesie Beatissimi Hilarii Majoris Pictavensis, et eorum successoribus, causis predictis et eciam ut nos, necnon predecessores et successores nostri, precium et oracionum, que in dicta ecclesia fieri contigerit in futurum, participes fieri mereamur, concessimus et concedimus quatinus redditus, terras et possessiones, per ipsos acquisitas seu acquirendas, extra feodum et justiciam, usque ad valorem ducentarum librarum Turonensium annui redditus, ad opus predictum, perpetuo tenere et possidere valeant atque possint paciffice et quiete, tamquam admortisatas et Deo dedicatas, prout et quemadmodum per prefatum avunculum nostrum eisdem fuit concessum ; et ipsas, in quantum opus est, eisdem admortisavimus et amortisamus, de gracia speciali, plena potestate et auctoritate regia, per presentes, absque eo quod eas extra manus suas ponere nec propter hoc nobis nec successoribus nostris aliquam financiam solvere cogantur quoquo modo, et quam financiam nos, causis predictis, eisdem supplicantibus donavimus et quictavimus, damusque et quictamus de nostra ampliori gracia per presentes ; ordinacionibus ad hoc contrariis non obstantibus quibuscunque. Earum serie, dilectis et fidelibus gentibus compotorum nostrorum et thesaurariis Parisius, senescallus Pictavensi et Xantonensi ceterisque justiciariis et officiariis nostris, seu eorum loca tenentibus, presentibus et futuris, et eorum cuilibet, prout ad eum pertinuerit, damus in mandatis quatinus prefatos supplicantes et eorum successores in dicta ecclesia nostris presentibus concessione, admortisacione et gracia uti et gaudere paciffice faciant et permittant, nil in contrarium fieri permittendo, sed secus facta, si que sint aut fient, ad statum pristinum reducendo seu reduci faciendo indilate. Et ut premissa perpetua stabilitate perdurent, presentes manu nostra signavimus et eisdem sigillum nostrum apponi fecimus. Jure nostro in [p. 432] ceteris et in omnibus quolibet alieno semper salvis. Datum Ambasie, in mense julii anno Domini m° cccc^mo lxiii°, et regni nostri tercio.

Ainsi signé : Loys. Per regem, comite Bolonie4 dominis Du Lau et de Bellovisu5, magistro Roberto Poitevin6 et aliis presentibus. De La Loère. — Visa.