[p. 213]

DXXXVII

Charles V donne au sire de Parthenay les terres de Dompierre en Aunis et de Laleu près la Rochelle, en paiement d'une somme de quinze mille sept cents florins à l'écu qui lui était redue sur un ancien compte, alors qu'il était lieutenant pour le régent entre la Loire et la Dordogne, et d'autres sommes qui avaient été prélevées indûment, le mois précédent, sur ses terres et sur ses sujets par les gendarmes du roi.

  • B AN JJ. 103, n° 353, fol. 171
  • a P. Guérin, Archives historiques du Poitou, 19, p. 213-217
D'après a.

Karolus, Dei gracia Francorum rex. Notum facimus universis, presentibus et futuris, quod, cum dilectus et fidelis noster dominus de Perteniaco, miles, à nobis peteret summam quindecim mile et septingentorum florenorum ad scutum de cugno carissimi patris nostri per nos, occasione cujusdam servicii per ipsum, tempore quo regni [p. 214] regimen habebamus, exhibiti circa custodiam et deffensionem patriarum inter riparias Ligeris et Dordonie existencium, in quibus eumdem militem locumtenentem dicti patris nostri et nostrum constitueramus, sibi debitam1, prout per finem certi compoti per ipsum militem cum gentibus nostris ad hoc deputatis super hoc facti, ac cedulas quas super hoc à dictis gentibus nostris reportavit, hec melius possunt apparere, peteretque insuper dictus miles certas pecuniarum summas et bona occasione certarum redempcionum et ipsarum augmantacione per gentes nostras armorum, circa mensem novembris ultimo preteritum, in dictis partibus existentes captas et levatas, sive capta et levata, durante certo tractatu seu treugis et sufferencia procuratis cum dicto domino de Pertiniaco pluribusque aliis dictarum partium nobilibus per carissimos fratres nostros, duces Biturie et Burgundie, ac fidelem nostrum connestabularium Francie factis et initis2, sibi restitui, que, virtute dicti tractatus et certe promissionis super hoc per dictos fratres et connestabularium nostros sibi facte, nos et dictos fratres nostros idem miles asserit obligatos ; nos, in recompensacionem et acquitacionem finalem dicte summe quindecim mille cum septingentis florenis ad scutum, ac dictorum honorum et redempcionum et ipsarum augmentacione per gentes nostras predictas in terris dicti domini de Perteniaco et subditorum [p. 215] suorum sic captorum et levatorum, ut dictum est, nec non omnium et singulorum aliorum in quibus dicto domino de Perteniaco, tamad causam suam quam quondam patris sui, nos et dicti fratres et connestabularius nostri, aut alter ipsorum, predictarum convencionum virtute vel aliis quibuscumque de causis, usque ad presentem diem possemus teneri, prefato domino de Perteniaco, pro se et suis heredibus et successoribus ac causam habentibus et habituris perpetuo, dedimus et concessimus, damusque et concedimus, de nostris certa sciencia et gracia speciali, per presentes, locum, feodum et terram de Dampere en Auniz, que solebat obtinere Johannes de Ludon3, presbyter anglicus, nec non locum, terram et feodum de l'Aleu prope Rupellam, quod obtinere solebat Guichardus d'Angle4, miles, inimicus noster rebellis. Que quidem loca, terre et feoda nobis, eo quod predicti Johannes et Guichardus patrem5 fovent contra nos inimicam, tamquam confiscata et prescripta obvenerant, cum dictorum locorum redditibus, censibus, nemoribus, aquis, molendinis, justicia, feodis, hommagiis ac juribus et pertinenciis aliis quibuscumque, per dictum dominum de Perteniaco ejusque heredes et successores, ac causam ab ipsis habentes et habituros perpetuo, loca et terras cum suis juribus et pertinenciis quibuscunque predictis tenendas, possidendas et habendas ac de ipsis disponendas ad suam omnimodam, tamquam de re sua propria, voluntatem. Quibus mediantibus, dictus [p. 216] dominus de Perteniaco nos, dictos fratres et connestabularium nostros, et nostros successores, de predictis sibi hic et suis dictis subditis debitis et que deberi possent per suas patentes litteras quictavit penitus et quictos esse voluit et immunes. Quapropter dilectis et fidelibus gentibus camere compotorum nostrorum Parisiensis ac senescallo Pictavensi, ceterisque justiciariis et officiariis regni nostri, presentibus et futuris, et cuilibet eorumdem, prout ad ipsos pertinuerit, damus tenore presencium in mandatis committendo, si sit opus, quatinus dictum dominum de Perteniaco, vel ejus gentes et procuratores pro ipso in possessionem locorum, terrarum et pertinenciarum de Dempere et de Laleu predictarum, cum juribus et pertinenciis ipsorum predictis, ponant et inducant, et deffendant inductum, ipsumque, heredes et successores suos predictos, ac causam ab ipsis habentes et habituros, dictis terris, locis et pertinenciis universis ipsorum uti et gaudere faciant et permittant pacifice et quiete, juxta presencium formam et tenorem, donis de terris, locis et pertinenciis de Dempere et Laleu predictis, per nos aut alios quoscunque aliis, nec non aliis donis per nos dicto domino de Perteniaco factis et faciendis non obstantibus quibuscunque. Volumus insuper et dicto domino de Perteniaco concessimus et concedimus per presentes quod, si dictum locum de Laleu cum suis pertinenciis per nos, quibuscunque de causis nos moventibus, dicto Guichardo restituere contingeret in futurum, quod dictus dominus de Pertiniaco nichilominus dictum locum de Laleu, cum suis pertinenciis teneat, possideat et habeat, nec ipsum teneatur de facto restituere, vel ipsius possessionem dimittere, donec de dicto loco et ejus pertinenciis in peccunia numerata aut aliàs per nos fuerit compensatus. Quod ut firmum et stabile perpetuo perseveret, sigillum nostrum hiis presentibus duximus apponendum. Salvo in aliis jure nostro et in omnibus quolibet alieno. Datum Parisius, die xxiii. decembris [p. 217] anno Domini millesimo ccco septuagesimo secundo, regnique nostri ixo.

Per regem. T. Hocie.


1 Ce compte remontait aux années 1358-1361. Nous avons vu (vol. précédent, p. 306) que Guillaume VII de Parthenay fut nommé, avec Boucicaut, lieutenant-général des pays de Touraine au delà de la Loire, de Poitou et de Saintonge, en deçà de la Charente, par lettres de Charles, régent de France, données à Meaux, le 22 mai 1358. (Archives de la ville de Poitiers, C. 11.) Le 3 juin suivant, le roi Jean, prisonnier à Londres, donna commission au maréchal Boucicaut, à Guillaume Larchevêque, au sénéchal de Poitou et à l'abbé de Saint-Cyprien, de requérir tous les prélats et gens d'église, nobles, communes et habitants de la province, de se cotiser dans le plus bref délai pour aider à payer sa rançon. (Id. ibid., I, 6.)
2 C'est-à-dire pendant la durée de la trêve conclue à Surgères, du 18 septembre au 30 novembre précédents (ci-dessus, p. 177 note).
3 Le Fief le Roi, enclave de la terre de Dompierre, confisqué aussi sur Jean de Ludham, avait été donné déjà par le duc de Berry à Alain de Taillecol, dit l'abbé de Malepaye, donation confirmée par Charles V, le 9 novembre 1372. (Voy. ci-dessus, p. 169, note 1.)
4 D'autres biens provenant de Guichard d'Angle ou de sa femme, revendiqués à la fois par le sire de Parthenay et par le vicomte et la vicomtesse de Thouars, ayant droit, par suite d'un échange, de Godemart de Linières, donnèrent lieu à un procès porté au Parlement de Paris. (Curieux plaidoyers des 17 mai et 13 juin 1379, X1a 1471, fol. 202 et 209.)
5 Sic. Il faut corriger ce mot et lire sans doute patriam.